Từ ngày 01/07/2025, quy định bắt buộc hộ kinh doanh (HKD) nộp thuế theo phương pháp khoán phải sử dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT) khởi tạo từ máy tính tiền sẽ chính thức được triển khai trên toàn quốc.
Sự thay đổi này đặt ra nhiều câu hỏi cho hộ kinh doanh: Doanh thu nộp thuế sẽ được xác định theo mức khoán hay theo hóa đơn thực tế? Nếu doanh thu biến động, có phải nộp bổ sung thuế hay không?
Để giúp người nộp thuế hiểu rõ, Kế toán Minh Minh sẽ hướng dẫn chi tiết cách xác định mức doanh thu đối với hộ kinh doanh khoán sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo đúng quy định của Tổng cục Thuế, Thông tư 40/2021/TT-BTC và Nghị định 126/2020/NĐ-CP.
1. Cơ sở pháp lý về xác định doanh thu đối với hộ kinh doanh khoán
Theo Thông tư 40/2021/TT-BTC, việc xác định doanh thu đối với hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán được thực hiện dựa trên nhiều căn cứ do cơ quan thuế quy định. Cụ thể, mức doanh thu khoán hàng năm được ấn định dựa trên:
- Quy mô mặt bằng, vị trí và địa điểm kinh doanh;
- Số lượng lao động tham gia hoạt động kinh doanh;
- Doanh thu thực tế của năm liền kề trước;
- Ý kiến tham khảo của Hội đồng tư vấn thuế xã, phường;
- Dữ liệu quản lý, giám sát của cơ quan thuế.
Kể từ khi hộ kinh doanh bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, cơ quan thuế có thêm căn cứ thực tế để theo dõi doanh thu phát sinh theo từng giao dịch bán hàng, cung cấp dịch vụ. Trong trường hợp doanh thu thực tế có biến động lớn so với doanh thu khoán, hộ kinh doanh cần kê khai điều chỉnh để cơ quan thuế cập nhật và ban hành mức doanh thu khoán mới phù hợp hơn.
2. Doanh thu tính thuế đối với hộ kinh doanh khoán là doanh thu khoán hay doanh thu trên hóa đơn?
Câu hỏi thường gặp:
“ Khi hộ kinh doanh khoán sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, thì doanh thu tính thuế là doanh thu khoán hay doanh thu trên hóa đơn?”
Giải đáp của cơ quan thuế:
Trường hợp hộ khoán sử dụng HĐĐT từ máy tính tiền mà doanh thu thực tế khác so với doanh thu đã khoán, hộ cần thực hiện khai điều chỉnh, bổ sung tờ khai thuế theo mẫu 01/CNKD (ban hành kèm Thông tư 40/2021/TT-BTC).
Cơ quan thuế sẽ căn cứ:
- Hồ sơ khai thuế,
- Dữ liệu hóa đơn điện tử,
- Kết quả kiểm tra, xác minh doanh thu,
Nếu phát hiện doanh thu thay đổi từ 50% trở lên so với mức khoán ban đầu, cơ quan thuế sẽ:
- Ban hành Thông báo điều chỉnh thuế khoán (mẫu số 01/TB-CNKD theo Nghị định 126/2020/NĐ-CP),
- Áp dụng mức thuế mới kể từ thời điểm có thay đổi trong năm tính thuế.
Ngược lại, nếu cơ quan thuế xác định hộ kinh doanh chưa đủ căn cứ điều chỉnh, sẽ gửi Thông báo không điều chỉnh mức thuế khoán (mẫu số 01/TBKĐC-CNKD theo Thông tư 40/2021/TT-BTC).
Kết luận:
- Trong thời gian chưa có quyết định điều chỉnh, hộ kinh doanh vẫn nộp thuế theo mức doanh thu khoán cũ do cơ quan thuế đã thông báo.
- Khi có căn cứ điều chỉnh, doanh thu tính thuế sẽ chuyển sang căn cứ theo doanh thu thực tế trên hóa đơn điện tử, áp dụng từ thời điểm thay đổi.
3. Khi doanh thu trên hóa đơn khác với doanh thu khoán – hộ kinh doanh cần xử lý thế nào?
Từ 01/07/2025, khi hộ kinh doanh khoán bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT) khởi tạo từ máy tính tiền, nhiều trường hợp thực tế phát sinh sự chênh lệch giữa doanh thu trên hóa đơn và doanh thu khoán do cơ quan thuế xác định trước đó.
Đây là tình huống phổ biến và được Tổng cục Thuế hướng dẫn rõ trong Thông tư 40/2021/TT-BTC. Tùy theo mức chênh lệch, hộ kinh doanh cần thực hiện các bước xử lý phù hợp như sau:
(1) Trường hợp doanh thu hóa đơn cao hơn doanh thu khoán
Ví dụ: Một hộ kinh doanh quán ăn được cơ quan thuế khoán doanh thu 50 triệu đồng/tháng. Sau khi áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, tổng doanh thu trên hóa đơn tháng 7 là 120 triệu đồng.
→ Trong trường hợp này, hộ cần khai điều chỉnh tờ khai thuế mẫu 01/CNKD. Cơ quan thuế sẽ xem xét điều chỉnh mức doanh thu khoán mới tương ứng, bắt đầu từ tháng 8.
(2) Trường hợp doanh thu hóa đơn thấp hơn doanh thu khoán
Nếu doanh thu thực tế giảm mạnh, ví dụ chỉ đạt 20 triệu/tháng so với 50 triệu khoán, hộ cũng có quyền đề nghị điều chỉnh giảm mức thuế khoán.
Tuy nhiên, cơ quan thuế sẽ chỉ chấp thuận điều chỉnh khi có bằng chứng thay đổi quy mô kinh doanh, chẳng hạn:
- Giảm diện tích mặt bằng,
- Giảm nhân công,
- Giảm lượng hàng hóa cung ứng,
- Có báo cáo doanh thu, hóa đơn điện tử thể hiện doanh thu giảm ổn định.
4. Lo ngại nộp thuế cao hơn khi xuất hóa đơn từ máy tính tiền
Nhiều hộ kinh doanh lo lắng rằng, khi bắt đầu sử dụng hóa đơn điện tử, doanh thu thực tế hiển thị cao hơn doanh thu khoán cũ, dẫn đến phải nộp thuế nhiều hơn.
Theo hướng dẫn của Bộ Tài chính, điều này chỉ đúng khi doanh thu thực tế thực sự tăng.
Nếu doanh thu phản ánh đúng tình hình kinh doanh, việc điều chỉnh mức thuế là cần thiết để đảm bảo công bằng và minh bạch.
Cụ thể:
- Hộ kinh doanh có doanh thu biến động tăng hoặc giảm phải khai điều chỉnh, bổ sung mẫu 01/CNKD.
- Nếu tiếp tục tăng trưởng ổn định, cơ quan thuế sẽ điều chỉnh mức khoán mới.
- Nếu giảm doanh thu hoặc tạm ngưng hoạt động, hộ có thể đề nghị giảm mức khoán hoặc tạm dừng nghĩa vụ thuế.
Trường hợp hộ khoán chuyển sang phương pháp kê khai, kể từ thời điểm đó sẽ kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế, không còn áp dụng mức khoán nữa.
5. Quy định về truy thu thuế – có áp dụng với hộ khoán không?
Một số hộ kinh doanh thắc mắc:
“Nếu cơ quan thuế phát hiện doanh thu thực tế cao hơn doanh thu khoán, có bị truy thu lại các năm trước không?”
Theo quy định hiện hành, không có việc truy thu thuế đối với các kỳ khoán đã chốt trước đó, trừ khi phát hiện hành vi trốn thuế, kê khai sai, che giấu doanh thu có chủ đích.
Ví dụ:
Một hộ kinh doanh quán cơm khai khoán 50 triệu/tháng. Trong tháng 6, doanh thu thực tế tăng lên 300 triệu đồng, thể hiện rõ trên hóa đơn.
→ Hộ phải khai điều chỉnh lại doanh thu tháng 6, để cơ quan thuế áp dụng mức khoán mới từ tháng 7 trở đi.
→ Các tháng trước đó không bị truy thu, vì đã nộp đủ theo mức khoán được thông báo.
Tuy nhiên, nếu cơ quan thuế phát hiện dấu hiệu kê khai không trung thực hoặc doanh thu tăng đột biến không báo cáo, hộ có thể bị:
- Kiểm tra, xác minh lại doanh thu,
- Truy thu phần thuế chênh lệch,
- Phạt chậm nộp theo quy định tại Luật Quản lý thuế 2019.
6. Phân biệt hộ kinh doanh online và hộ kinh doanh cố định
Đây là điểm rất quan trọng giúp người nộp thuế hiểu đúng nghĩa vụ của mình.
(a) Hộ kinh doanh online
- Hoạt động qua các nền tảng mạng xã hội, website, sàn thương mại điện tử.
- Dòng tiền giao dịch minh bạch, chuyển khoản rõ ràng.
- Kê khai thuế theo từng lần phát sinh hoặc theo tháng/quý, căn cứ trên doanh thu thực tế.
- Tỷ lệ thuế suất áp dụng theo ngành nghề (ví dụ: thương mại 1,5%, dịch vụ 7%).
(b) Hộ kinh doanh cố định
- Có địa điểm kinh doanh rõ ràng (quán ăn, cửa hàng tạp hóa, salon, quán cà phê…).
- Khai doanh thu dự kiến cho năm sau, cơ quan thuế xác định mức khoán phù hợp.
- Mức thuế được tính theo doanh thu khoán bình quân hàng tháng.
- Nếu có thay đổi quy mô, phải khai điều chỉnh tờ khai thuế để cơ quan thuế xem xét lại mức khoán.
Như vậy, việc truy thu hơn 1 tỷ đồng mà một số hộ phản ánh gần đây chỉ xảy ra khi có sai phạm về kê khai hoặc doanh thu thực tế vượt xa doanh thu khoán nhưng không khai báo.
7. Cách khai điều chỉnh doanh thu khi thay đổi mức khoán
Khi doanh thu thực tế tăng hoặc giảm từ 50% trở lên, hộ khoán cần thực hiện 3 bước:
Bước 1: Lập Tờ khai điều chỉnh mẫu 01/CNKD (ban hành theo Thông tư 40/2021/TT-BTC).
Bước 2: Gửi tờ khai đến Chi cục Thuế quản lý trực tiếp trong thời hạn 10 ngày kể từ khi phát sinh thay đổi.
Bước 3: Cơ quan thuế kiểm tra, đối chiếu dữ liệu và ban hành:
- Thông báo điều chỉnh mức khoán (mẫu 01/TB-CNKD), hoặc
- Thông báo không điều chỉnh (mẫu 01/TBKĐC-CNKD), nếu chưa đủ căn cứ.
Việc xác định mức doanh thu đối với hộ kinh doanh khoán sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền là bước cải tiến quan trọng trong công tác quản lý thuế. Quy định mới giúp phản ánh trung thực tình hình kinh doanh, đồng thời tạo công bằng giữa các hộ.
Nếu bạn cần hỗ trợ xác định doanh thu khoán, lập mẫu 01/CNKD, hoặc điều chỉnh mức thuế phù hợp, hãy liên hệ Kế toán Minh Minh qua hotline 0973 535 956 để được tư vấn miễn phí – nhanh chóng – đúng quy định.
