Last updated on Tháng Bảy 27th, 2024 at 04:51 chiều
Trong thời điểm Việt Nam đang tích cực hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, vấn đề chuyển giá đã thu hút sự chú ý đáng kể từ cả các nhà hoạch định chính sách và các doanh nghiệp. Vậy chuyển giá là gì? Hãy cùng Công ty TNHH Kế toán Minh Minh khám phá điều này trong bài viết dưới đây!
Chuyển giá là gì?
Chuyển giá là việc áp dụng các mức giá đối với hàng hóa, dịch vụ và tài sản khi thực hiện giao dịch giữa các thành viên trong một tập đoàn hoặc nhóm liên kết, không dựa trên giá thị trường, với mục đích giảm thiểu nghĩa vụ thuế cho tập đoàn hoặc nhóm liên kết đó.
Trong nền kinh tế toàn cầu hóa hiện nay, chuyển giá trở thành một phần không thể thiếu và là một xu hướng kinh doanh chủ đạo của thế kỷ 21. Hoạt động này diễn ra thường xuyên giữa các công ty nội địa cũng như giữa các công ty trong nước và quốc tế.
Nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng chuyển giá là gì?
Có nhiều yếu tố dẫn đến hiện tượng chuyển giá, bao gồm:
- Lợi nhuận là mục tiêu chính của các doanh nghiệp. Do đó, việc thực hiện chuyển giá giúp các doanh nghiệp giảm thiểu hoặc tránh mức thuế phải nộp, từ đó tối ưu hóa lợi nhuận.
- Dựa trên quyền tự do trong kinh doanh, các bên tham gia có quyền quyết định giá cả trong giao dịch. Họ có quyền lựa chọn giá mua hoặc bán hàng hóa, dịch vụ theo mong muốn của mình.
- Do sự liên kết về lợi ích kinh tế giữa các thành viên trong nhóm liên kết (như giữa công ty mẹ và công ty con, các công ty trong cùng tập đoàn, hoặc các bên liên doanh…), việc xác định chính sách giá trong các giao dịch nội bộ không làm thay đổi tổng lợi ích chung của nhóm, nhưng có thể thay đổi tổng nghĩa vụ thuế của các thành viên. Thông qua chuyển giá, nghĩa vụ thuế có thể được chuyển từ nơi có mức thuế cao sang nơi có mức thuế thấp hơn.
Các hình thức chuyển giá phổ biến hiện nay tại Việt Nam
Chuyển giá qua việc điều chỉnh giá trị tài sản góp vốn
Việc điều chỉnh giá trị tài sản góp vốn (TSGV) nhằm làm tăng vốn góp của doanh nghiệp, từ đó nâng cao tỷ suất lợi nhuận chia sẻ và giảm thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) phải nộp, với mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận. Cụ thể:
- Đối với các dự án liên doanh, việc tăng giá trị TSGV giúp doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tăng cường phần vốn góp, gia tăng ảnh hưởng trong quyết định dự án và nâng cao tỷ lệ lợi nhuận chia theo vốn góp.
- Đối với doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài, việc nâng cao giá trị TSGV giúp tăng tỷ lệ khấu hao hàng năm, làm tăng chi phí đầu vào, giúp nhà đầu tư thu hồi vốn nhanh hơn, giảm rủi ro đầu tư và nghĩa vụ thuế TNDN tại nước tiếp nhận đầu tư.
- Đối với các công ty đa quốc gia, việc điều chỉnh giá tài sản cố định hữu hình cao hơn giá trị thực tế giúp tiết kiệm chi phí thanh lý tài sản cũ và chuyển thu nhập về quốc gia có thuế suất thấp, từ đó tối đa hóa lợi nhuận.
Hình thức chuyển giá này thường xuất hiện khi doanh nghiệp góp vốn bằng tài sản như máy móc thiết bị. Việc định giá các tài sản này thường cao hơn giá thực tế do thiếu thông tin và trình độ thẩm định giá, gây thiệt hại cho doanh nghiệp và thất thu thuế tại nước sở tại.
Hơn nữa, cơ quan thuế thường xác định giá trị tài sản theo hóa đơn chứng từ, mà các đối tác liên kết thường thỏa thuận giá trị cao hơn giá thị trường, dẫn đến chi phí khấu hao cũng cao hơn bình thường.
Chuyển giá qua việc thổi phồng giá trị tài sản vô hình
Chuyển giá bằng cách thổi phồng giá trị tài sản cố định vô hình như phát minh sáng chế, thương hiệu hay phần mềm nhằm gia tăng vốn góp và ảnh hưởng của nhà đầu tư, đồng thời tiết kiệm lợi nhuận ròng.
Việc xác định giá trị chính xác của tài sản vô hình thường rất khó khăn, dẫn đến tình trạng nhà đầu tư nước ngoài nâng giá tài sản, làm tăng vốn góp và ảnh hưởng của họ. Ngoài việc góp vốn bằng tài sản vô hình, nhà đầu tư nước ngoài cũng thường chuyển giao công nghệ và thu tiền bản quyền, giúp tiết kiệm lợi nhuận ròng bằng cách chuyển từ trả bản quyền sang trả cổ tức.
Chuyển giá qua mua bán nguyên vật liệu và thành phẩm
Hình thức chuyển giá này nhằm giảm thuế phải nộp bằng cách điều chỉnh giá mua bán nguyên vật liệu, bán thành phẩm hoặc thành phẩm giữa các công ty liên kết. Khi thuế suất TNDN của doanh nghiệp bán sản phẩm cao hơn doanh nghiệp mua nguyên liệu, giá bán thấp hơn giúp giảm lợi nhuận và thuế của doanh nghiệp bán. Ngược lại, nếu thuế suất của doanh nghiệp bán thấp hơn, giá bán cao hơn làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp mua và thuế phải nộp.
Chuyển giá qua việc thay đổi giá bán giữa các công ty liên kết
Hình thức này làm giảm doanh thu, tăng chi phí và giảm lợi nhuận, dẫn đến giảm thuế TNDN. Việc này thường xảy ra khi công ty bán sản phẩm giá thấp cho công ty liên kết và mua vào với giá cao hơn.
Chuyển giá qua việc nâng cao chi phí quản lý và hành chính
Bằng cách gia tăng chi phí quản lý như lương cao, phí tư vấn từ công ty mẹ hay chi phí đào tạo, doanh nghiệp có thể làm tăng chi phí, giảm lợi nhuận và thậm chí báo lỗ để tránh thuế.
Chuyển giá qua việc tăng chi phí quảng cáo
Hình thức này có thể gây thua lỗ ngắn hạn nhưng trong dài hạn, việc chi mạnh cho quảng cáo giúp xây dựng thương hiệu, làm giảm cạnh tranh và mở rộng thị trường, mang lại lợi ích lâu dài cho doanh nghiệp.
Chuyển giá qua hoạt động vay và cho vay
Doanh nghiệp liên kết thường vay và cho vay lẫn nhau với lãi suất thấp để chuyển lợi nhuận từ quốc gia có thuế suất cao sang quốc gia có thuế suất thấp. Điều này giúp công ty đa quốc gia tiết kiệm thuế và mở rộng thị trường, đồng thời tránh thuế ở nơi có mức thuế suất cao.
Các quy định về hoạt động chuyển giá theo quy định tại Việt Nam
Chuyển giá và việc kiểm soát hành vi liên quan đến chuyển giá là những vấn đề quan trọng được các nhà hoạch định chính sách tài chính tại Việt Nam quan tâm sâu sắc. Thực tế cho thấy, nhiều văn bản pháp lý liên quan đến chuyển giá đã được ban hành để điều chỉnh vấn đề này.
Văn bản pháp lý đầu tiên của Bộ Tài chính (BTC) liên quan đến chuyển giá là Thông tư 74/1997/TT-BTC, ban hành ngày 20/10/1997, hướng dẫn về thuế cho nhà đầu tư nước ngoài.
Sau đó, các Thông tư như Thông tư 89/1999/TT-BTC ngày 16/07/1999 và Thông tư 13/2001/TT-BTC ngày 08/03/2001 tiếp tục hướng dẫn các quy định về thuế đối với các hình thức đầu tư theo Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.
Vào ngày 22/12/2003, Thông tư 128/2003/TT-BTC đã thay thế Thông tư 13/2001/TT-BTC, và đến Thông tư 05/2005/TT-BTC, vấn đề chuyển giá không còn được đề cập trong các quy định về thuế nhà thầu.
Ngày 19/12/2005, khi Bộ Tài chính phát hành Thông tư 117/2005/TT-BTC hướng dẫn xác định giá thị trường trong các giao dịch giữa các bên liên kết, vấn đề chuyển giá đã được tái đề cập. Tiếp theo, Thông tư 66/2010/TT-BTC ngày 22/04/2010 được coi là văn bản pháp lý chi tiết về biện pháp chống chuyển giá thông qua phương pháp định giá chuyển giao.
Ngày 21/05/2012, Bộ Tài chính phê duyệt Quyết định số 1250/QĐ-BTC về chương trình hành động kiểm soát hoạt động chuyển giá giai đoạn 2012 – 2015. Tiếp đó, Thông tư 201/2013/TT-BTC ngày 20/12/2013 đã hướng dẫn việc áp dụng thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá tính thuế (APA) trong quản lý thuế.
Nhằm tuân thủ các khuyến nghị của OECD và tham gia vào chương trình chống “Xói mòn cơ sở thu thuế và chuyển lợi nhuận”, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 20/2017/NĐ-CP ngày 24/02/2017 quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết.
Sau đó, vào ngày 28/04/2017, Bộ Tài chính phát hành Thông tư 41/2017/TT-BTC hướng dẫn việc áp dụng Nghị định 20/2017/NĐ-CP và thực hiện một số quy định về phân tích, so sánh, và lựa chọn phương pháp xác định giá giao dịch liên kết.
Ngày 24/06/2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định 68/2020/NĐ-CP sửa đổi khoản 3 điều 8 của Nghị định 20/2017/NĐ-CP.
Tiếp tục cải cách, ngày 05/11/2020, Chính phủ ký ban hành Nghị định 132/2020/NĐ-CP quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết, với sự kế thừa và sửa đổi từ Nghị định 20/2017/NĐ-CP, tạo nền tảng pháp lý vững chắc hơn cho công tác phòng chống chuyển giá và nâng cao hiệu quả trong quản lý thuế.
Bài viết này được công ty TNHH Kế toán Minh Minh giải thích về khái niệm chuyển giá là gì, các dạng thức chuyển giá, và những quy định liên quan. Để giải đáp mọi câu hỏi về vấn đề pháp lý, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Hotline 0916.53.59.56 để nhận được sự tư vấn và hỗ trợ tận tình.
