Last updated on Tháng Mười Hai 19th, 2023 at 10:49 chiều
Quá trình chi tiêu nguồn vốn đầu tư công là quá trình mà cơ quan quản lý thanh toán dựa trên đề xuất của chủ đầu tư để thực hiện việc tạm ứng hoặc thanh toán số lượng công việc đã hoàn thành trong dự án, được kiểm tra theo quy định của luật lệ.
Vốn đầu tư công là gì?
Để đảm bảo sự đồng bộ giữa Luật Đầu tư công 2019 và các văn bản pháp luật liên quan, đặc biệt là Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công 2019 đã điều chỉnh và bổ sung một số khái niệm và định nghĩa. Cụ thể, Luật đã thống nhất định nghĩa về Vốn đầu tư công, trong đó bao gồm: vốn ngân sách nhà nước; và vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập được sử dụng để đầu tư theo quy định của pháp luật. Điều này đánh dấu một thay đổi quan trọng, ảnh hưởng đến các quy trình, trình tự và thủ tục liên quan đến dự án và kế hoạch đầu tư công. Thay đổi này giúp đơn giản hóa quy trình và loại bỏ sự phân biệt giữa các nguồn vốn của ngân sách nhà nước, như trước đây (như ngân sách nhà nước, trái phiếu Chính phủ, công trái quốc gia, tín dụng đầu tư). Đồng thời, điều này cũng tạo ra quy trình riêng cho các dự án sử dụng vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng tăng cường phân cấp và tự chịu trách nhiệm, đồng thời vẫn đảm bảo sự giám sát và tổng hợp báo cáo hiệu quả.
- >> Tham khảo thêm: CÁCH TÍNH THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN TỪ ĐẦU TƯ VỐN VÀ CÁC QUY ĐỊNH LIÊN QUAN
Đối tượng đầu tư công là gì?
Ngoài việc thêm vào những khái niệm mới, Luật cũng đã mở rộng phạm vi đối tượng đầu tư công trong Điều 5 để đáp ứng đối với tình hình thực tế. Điều này bao gồm các hoạt động như: đầu tư để thực hiện công tác lập, thẩm định, quyết định hoặc phê duyệt, công bố và điều chỉnh quy hoạch theo quy định của pháp luật về quy hoạch; cấp bù lãi suất tín dụng ưu đãi và phí quản lý; cấp vốn điều lệ cho các ngân hàng chính sách và quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách; hỗ trợ các đối tượng chính sách khác theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư công
Quyền quyết định về chủ trương đầu tư công đã trải qua sự thay đổi đáng chú ý theo Luật Đầu tư công năm 2019. Một đặc điểm mới là việc điều chỉnh và bổ sung thẩm quyền quyết định về chủ trương đầu tư cho các chương trình và dự án. Để tăng cường sự linh hoạt và trách nhiệm của Hội đồng nhân dân tỉnh, Luật quy định rằng Hội đồng nhân dân tỉnh có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư cho nhóm A do địa phương quản lý. Thêm vào đó, Luật cũng bổ sung: “Trong trường hợp cần thiết, Hội đồng nhân dân có thể ủy quyền cho Ủy ban nhân dân cùng cấp quyết định chủ trương đầu tư cho các dự án cụ thể, phù hợp với mục tiêu và đặc điểm của địa phương.”
So với Luật Đầu tư công năm 2014, khi Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư cho nhóm A, và Hội đồng nhân dân quyết định chủ trương cho nhóm B và nhóm C, đã có những thay đổi quan trọng. Trước đây, một số dự án nhóm A phải tuân theo quy trình, thủ tục để được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư, dẫn đến việc kéo dài thời gian lập, thẩm định và phê duyệt dự án. Sự sửa đổi thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư theo Luật Đầu tư công năm 2019 sẽ giúp khắc phục những khó khăn này.
Theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2014, tất cả dự án cần có quyết định chủ trương đầu tư để được bao gồm trong kế hoạch đầu tư công trung hạn. Quy định này gây ra rắc rối cho nhiều dự án nhỏ hoặc cần triển khai gấp, đặc biệt là các dự án đầu tư công khẩn cấp. Vì vậy, Luật Đầu tư công năm 2019 đã thực hiện sửa đổi để cụ thể hóa những trường hợp không cần phải quyết định chủ trương đầu tư, nhằm đảm bảo sự linh hoạt trong quản lý mà vẫn giữ được sự chặt chẽ và hiệu quả đầu tư. Các trường hợp không cần quyết định chủ trương đầu tư bao gồm nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư, nhiệm vụ quy hoạch, dự án đầu tư công khẩn cấp, dự án thuộc chương trình mục tiêu quốc gia và các thành phần dự án đã được quyết định chủ trương đầu tư từ trước.
Quy định về thầm định và giải ngân vốn đầu tư công là gì?
Quy định về thẩm định và giải ngân vốn đầu tư công đã được cập nhật theo Luật Đầu tư công năm 2019, nhằm tối ưu hóa quy trình và tăng cường hiệu suất trong quản lý nguồn vốn. Theo hướng này, việc phân cấp thẩm định được mở rộng, giúp các cơ quan quản lý trung ương và địa phương thực hiện thẩm định cho các dự án do họ quản lý.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đảm nhận vai trò chủ trì thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn đối với những dự án quan trọng, như Chương trình mục tiêu quốc gia, Dự án quan trọng quốc gia và Chương trình đầu tư công do Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương.
Trong khi đó, về thời gian giải ngân vốn, Luật quy định một thời hạn thực hiện và giải ngân trong vòng 01 năm, thay vì thời gian trước đây là 02 năm. Điều này nhằm giảm thiểu tình trạng chậm trễ giải ngân do các nhà thầu chờ đợi.
Luật cũng đưa ra điều chỉnh về thời gian thực hiện và giải ngân vốn kế hoạch đầu tư công, hạn chế việc kéo dài quá mức. Trong trường hợp bất khả kháng, quyết định kéo dài thời gian thực hiện có thể được đưa ra, nhưng không vượt quá 31 tháng 12 năm sau.
Một điểm nổi bật khác là quy định về thẩm định dự án kéo dài qua hai kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn liên tiếp. Tổng giá trị đầu tư của các dự án này không được vượt quá 20% tổng số vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn trước.
Ngoài ra, Luật cũng thay đổi trình tự và thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án, cũng như cung cấp các điều chỉnh về Hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về đầu tư công. Các thay đổi này nhằm đáp ứng thực tế và tạo cơ sở pháp lý để quản lý hiệu quả hơn trong lĩnh vực đầu tư công.
Cơ chế, chính sách về giải ngân vốn đầu tư công là gì?
Quản lý vốn đầu tư công bao gồm quá trình giải ngân nguồn vốn, trong đó cơ quan kiểm soát thanh toán đảm bảo việc chuyển giao tiền từ ngân sách nhà nước đến tài khoản của đối tượng thụ hưởng theo đề nghị của chủ đầu tư. Điều này dựa trên hồ sơ đề xuất và nghiệm thu dự án theo quy định của pháp luật.
Theo quy định của Luật Đầu tư công, quá trình triển khai kế hoạch đầu tư hàng năm được thực hiện qua năm bước cơ bản:
Bước 1: Quốc hội ban hành Nghị quyết về kế hoạch đầu tư công cả nước, xác định chỉ tiêu và phân bổ nguồn lực cho bộ, ngành và địa phương.
Bước 2: Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định giao kế hoạch đầu tư năm cho các đơn vị, chi tiết nguồn vốn và danh mục công trình.
Bước 3: Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra Quyết định giao chi tiết về danh mục và mức vốn từng dự án nguồn vốn ngân sách trung ương.
Bước 4: Các đơn vị và chủ đầu tư chi tiết hóa và giao nhiệm vụ.
Bước 5: Các đơn vị thực hiện theo kế hoạch, từ đấu thầu đến thanh toán và hoàn tất hồ sơ.
Giải ngân vốn đầu tư công được coi là bước cuối cùng trong chuỗi quản lý kế hoạch đầu tư hàng năm của dự án. Các chủ thể tham gia bao gồm cơ quan kiểm soát thanh toán, chủ đầu tư và đối tượng thụ hưởng (nhà thầu). Cơ chế này tập trung vào mối quan hệ giữa chủ đầu tư, nhà thầu, và cơ quan kiểm soát, đảm bảo quá trình thanh toán diễn ra đúng quy trình và thời hạn.
