Last updated on Tháng Mười 7th, 2023 at 10:34 sáng
Các chính sách kế toán theo Thông tư 200/2014/TT-BTC đã thay thế chế độ kế toán doanh nghiệp theo Quyết định số 15 từ 9 năm trước đến nay. Tuy nhiên, sau khoảng thời gian đó, đã xuất hiện nhiều điểm khác biệt không phù hợp với thực tiễn kinh doanh tại Việt Nam cũng như quy định chung của Thông lệ và Chuẩn mực kế toán quốc tế. Với mục tiêu thúc đẩy môi trường đầu tư và hội nhập quốc tế, vào ngày 22/12/2014, Bộ Tài chính đã công bố 2 Thông tư quan trọng là Thông tư 200/2014/TT-BTC và Thông tư 202/2014/TT-BTC. Dưới đây là một số điểm đổi mới trong hai Thông tư này:

Nội dung đổi mới trong Chế độ kế toán doanh nghiệp thay thế Quyết định 15
1. Về sổ kế toán
Các doanh nghiệp không bị ràng buộc phải tuân theo mẫu sổ kế toán cố định như trước đây. Thay vào đó, họ được tự do thiết kế và xây dựng sổ kế toán theo cách phù hợp với nhu cầu quản lý và đặc điểm hoạt động của mình. Các doanh nghiệp không có khả năng tự xây dựng sổ kế toán có thể sử dụng mẫu sổ theo Quyết định số 15. Điều quan trọng là không bắt buộc áp dụng cả bốn hình thức sổ kế toán, bao gồm Nhật ký chung, Nhật ký sổ Cái, Nhật ký chứng từ và Chứng từ ghi sổ. Thay vào đó, các doanh nghiệp có thể áp dụng hình thức sổ kế toán theo phần mềm kế toán mà họ đang sử dụng.
2. Về chứng từ
Mọi loại tài liệu chứng từ đều có mục đích hướng dẫn và đưa ra hướng làm việc cụ thể. Doanh nghiệp có thể tùy chỉnh biểu mẫu chứng từ để phù hợp với các yêu cầu quản lý cũng như đặc điểm riêng của hoạt động kinh doanh của họ. Trong trường hợp không có khả năng tự thiết kế chứng từ riêng, doanh nghiệp có thể áp dụng mẫu sổ theo quyết định số 15.
3. Về tài khoản kế toán
- Loại bỏ sự phân biệt giữa tài khoản ngắn hạn và dài hạn trên bảng cân đối kế toán, tập trung chỉ vào sự phân biệt giữa tài khoản ngắn hạn và dài hạn trong báo cáo tài chính.
- Điều chỉnh tài khoản kế toán để phản ánh đầu tư tài chính theo tiêu chuẩn quốc tế, bao gồm Chứng khoán kinh doanh, đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn và Sẵn sàng để bán.
- Thiết kế hệ thống kế toán mở cửa cho doanh nghiệp, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thể tham gia nhiều hơn vào quá trình tổ chức kế toán.
- Đặt sự tôn trọng cho bản chất hơn là hình thức trong quá trình kế toán. Ví dụ, trong các giao dịch có tên khuyến mại, nhưng có bản chất là giảm giá, giá trị hàng khuyến mại sẽ được ghi nhận như giá vốn và doanh thu sẽ được ghi nhận dựa trên giá trị hợp lý của sản phẩm bán và khuyến mại. Trong giao dịch ủy thác, chỉ người giao ủy thác mới có trách nhiệm sử dụng tài khoản 333 để phản ánh nghĩa vụ, vì họ là người thực sự chi tiền nộp thuế. Người nhận ủy thác chỉ thực hiện dịch vụ, và cho dù có tên trên hồ sơ thuế, họ không phải chịu nghĩa vụ tài chính.
- Mục tiêu chính của kế toán là đảm bảo tính minh bạch và rõ ràng cho tất cả các bên liên quan, không chỉ là để thuế. Ghi nhận doanh thu và chi phí kế toán không phụ thuộc vào hóa đơn mà phụ thuộc vào điều kiện của chuẩn mực kế toán.
- Tách biệt giữa kỹ thuật ghi chép kế toán và trình bày báo cáo tài chính. Ví dụ, thuế GTGT có thể được ghi nhận trực tiếp hoặc khấu trừ trên sổ kế toán, nhưng điều này không ảnh hưởng đến bản chất là thuế gián thu. Trong mọi trường hợp, chỉ tiêu doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh không bao gồm thuế gián thu.
- Cập nhật tất cả các thông tin liên quan đến chuẩn mực kế toán quốc tế, tuân thủ nguyên tắc không xung đột với Luật kế toán, bao gồm cả IFRIC 13, IFRIC 15, IFRS 3, 10, 15, IAS 16, 36, 39, 40 và các chuẩn mực khác.
>> Xem thêm:
Chuẩn mực số 23: Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thức kỳ kế toán năm
Chuẩn mực số 29: Thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán và các sai sót
4. Về báo cáo tài chính
- Đã tiến hành thêm và điều chỉnh nhiều chỉ tiêu trong Báo cáo tài chính đơn kế toán. Chúng ta đã bổ sung các chỉ tiêu liên quan đến Lãi suy giảm trên cổ phiếu của Báo cáo kết quả kinh doanh. Đồng thời, đã thực hiện sửa đổi một số chỉ tiêu trong Báo cáo lưu chuyển tiền tệ.
- Đặc biệt quan trọng là việc tái xây dựng phần Thuyết minh của Báo cáo tài chính. Phần này đã được xây dựng lại hoàn toàn theo nguyên tắc minh bạch, công khai, và linh hoạt. Chúng tôi đã yêu cầu thuyết minh chi tiết về thông tin các bên liên quan đối với nhiều chỉ tiêu, nhằm góp phần trong việc ngăn chặn các hoạt động chuyển giá. Ngoài ra, chúng tôi đã thuyết minh chi tiết về tình hình nợ xấu và nợ phải trả chậm thanh toán.
5. Lần đầu tiên xây dựng Báo cáo tài chính cho doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục, bằng cách tái phân loại toàn bộ tài sản dài hạn thành tài sản ngắn hạn. Đồng thời, đã tiến hành đánh giá lại toàn bộ nợ phải trả theo giá trị có thể thu hồi.
6. Báo cáo tài chính hợp nhất của tập đoàn sẽ trở thành một phần không thể tách rời của Báo cáo định kỳ cho từng doanh nghiệp trong tập đoàn.
Nội dung đổi mới các chính sách kế toán theo Thông tư 200/2014/TT-BTC
- Nguyên tắc kế toán loại trừ khoản đầu tư của công ty mẹ vào công ty con trong giao dịch hợp nhất kinh doanh đạt được quyền kiểm soát qua một lần mua: Điều chỉnh việc ghi nhận sự chênh lệch giữa giá trị hợp lý (FV) và giá trị ghi sổ (NBV) của tài sản thuần của công ty con; Ghi nhận thuế hoãn lại từ giao dịch hợp nhất kinh doanh; Xử lý lợi thế thương mại hoặc lãi từ giao dịch mua rẻ theo CMKTQT; Đánh giá lại giá trị khoản đầu tư của công ty mẹ vào công ty con; Điều chỉnh sự chênh lệch giữa FV và NBV của tài sản thuần của công ty con sau ngày mua; Điều chỉnh các khoản chênh lệch do cổ phần hóa…;
- Bổ sung Nguyên tắc kế toán loại trừ khoản đầu tư của công ty mẹ vào công ty con trong giao dịch hợp nhất kinh doanh qua nhiều giai đoạn (mới hoàn toàn);
- Kế toán giao dịch công ty con, công ty liên kết mua lại cổ phiếu đã phát hành (cổ phiếu quỹ) và đầu tư ngược lại công ty mẹ (mới hoàn toàn);
- Lợi ích cổ đông không kiểm soát: Tách lợi ích cổ đông không kiểm soát theo 2 phương pháp (bổ sung một phương pháp mới);
- Bổ sung một mục riêng để xử lý cổ tức ưu đãi của cổ đông không kiểm soát và quỹ khen thưởng phúc lợi (mới hoàn toàn);
- Loại trừ các giao dịch nội bộ: Bổ sung một số giao dịch mới, như góp vốn vào công ty con bằng tài sản phi tiền tệ; xử lý cổ tức bằng cổ phiếu theo Nghị định 71/CP; Sửa đổi phương pháp hợp nhất đối với các khoản cho vay trong nội bộ…;
- Bổ sung Một chương riêng hoàn toàn mới để xử lý các khoản dự phòng trong doanh nghiệp trên BCTCHN;
- Bổ sung một chương riêng mới hoàn toàn để giải quyết việc tái cấu trúc tập đoàn, gồm 3 nội dung:– Thoái đầu tư;– Công ty con phát hành cổ phiếu riêng lẻ;– Hợp nhất kinh doanh dưới sự kiểm soát chung (tập đoàn ngang chuyển thành tập đoàn dọc và ngược lại).
- Bổ sung một chương riêng mới hoàn toàn để xử lý hợp nhất cho tập đoàn đa cấp và sở hữu chéo (tập đoàn dọc);
- Bổ sung một chương riêng mới hoàn toàn hướng dẫn Báo cáo lưu chuyển tệ hợp nhất;
- Bổ sung một chương riêng về phương pháp vốn chủ sở hữu đối với các khoản đầu tư vào công ty liên doanh, liên kết:Cập nhật các nội dung theo CMKTQT, như không phân bổ lợi thế thương mại đối với khoản đầu tư vào liên doanh, liên kết; Loại trừ lãi, lỗ chưa thực hiện đối với các giao dịch giữa nhà đầu tư và công ty liên doanh, liên kết.
- Cập nhật lại một chương về chuyển đổi BCTC của công ty con ở nước ngoài.